Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75 poz. 609 z 2002 r., z późniejszymi zmianami) określa warunki i zasady wykonywania instalacji systemów wentylacyjnych, natomiast Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 czerwca 1994 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm z zakresu budownictwa, gospodarki przestrzennej i komunalnej oraz geodezji i kartografii określa normy, jakim powinny odpowiadać materiały stosowane do wykonywania wentylacji. W procesie oddychania pobieramy z powietrza tlen, a wydychamy dwutlenek węgla i parę wodną. Prawidłowa wentylacja pozwala na sprawną wymianę powietrza w pomieszczeniu i korzystnie wpływa na zdrowie ludzi.
Elementy systemów wentylacyjnych
Kanały i kształtki to podstawowe elementy systemów wentylacyjnych. Ze względu na ich kształt wyróżniamy kanały i rury wentylacyjne o przekroju prostokątnym, okrągłym lub owalnym. Ze względu na materiał, z którego są wykonane, możemy je podzielić na sztywne (wykonane z blachy) oraz elastyczne (wykonane z tworzyw sztucznych). Ponadto rury mogą być izolowane lub nieizolowane. Izolacja przewodów wentylacyjnych redukuje szumy z wentylacji mechanicznej, a przede wszystkim utrudnia skraplanie się pary wodnej i zmniejsza możliwość zawilgocenia ścian. Kształtki prostokątne, okrągłe lub owalne, takie jak mufa, nypel, trójnik, zaślepka itp. służą do rozprowadzenia systemu wentylacji w całym obiekcie.
Jak wybrać rury wentylacyjne?
W projektowaniu i wykonywaniu systemów wentylacyjnych stosuje się zasadę minimalizacji oporu powietrza. Z tego względu nie wolno stosować rur, kanałów i kształtek o przekroju mniejszym niż przewidziany w projekcie. Zwiększony opór zaburza przepływ powietrza i zmniejsza sprawność systemu wentylacji.
Kanały prostokątne
Kanały prostokątne, sztywne i gładkie, są zazwyczaj stosowane w obiektach niemieszkalnych, takich jak zakłady przemysłowe, hale magazynowe itp. Są stosunkowo tanie i zapewniają duży przepływ powietrza przy małej wysokości profilu. Kanały i kształtki prostokątne nie powinny być stosowane do usuwania zapylonego powietrza, ponieważ pył gromadzi się w narożnikach prostokątnych profili i zmniejsza przepływ powietrza. Gromadzenie się pyłu w kanałach wentylacyjnych może wpływać na trwałość całego kanału. Blaszane kanały prostokątne dodatkowo osłania się izolacja termiczną i akustyczną.
Kanały okrągłe
W różnych systemach wentylacyjnych powszechnie stosowane są rury wentylacyjne spiro o przekroju okrągłym. Rury spiro produkowane są przez spiralne zwijanie taśm z blachy stalowej. Wewnętrzne wzmocnienia oraz chromowanie na gorąco sprawiają, że są one wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne i odporne na korozję. Rury spiro do wentylacji muszą być zaizolowane termicznie, w przeciwnym razie może dochodzić do skraplania pary wodnej w instalacji. Podwyższona temperatura w kanałach wentylacyjnych w połączeniu z wysoką wilgotnością stanowi doskonałe warunki siedliskowe dla rozwoju szkodliwych dla zdrowia mikroorganizmów. W sprzedaży są rury spiro i odpowiednie kształtki o różnych średnicach i grubości ścianek, a sama wentylacja spiro jest stosunkowo prosta w montażu. W instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych często stosowane są rury flex. Wykonane są z trójwarstwowego laminatu aluminium z poliestrem, który wzmacnia stalowa spirala z drutu. Rury flex są stosunkowo elastyczne. Pozwalają na formowanie przewodów wentylacyjnych bez stosowania licznych kształtek. Karbowane wnętrze stawia opór powietrzu i utrudnia czyszczenie. Wadą rur flex jest ich podatność na odkształcenie i uszkodzenia. Ten sam problem dotyczy elastycznych rur z PCV, chętnie wybieranych ze względu na łatwość formowania i niską cenę. Na rynku dostępne są również droższe elastyczne rury dwuwarstwowe. Wewnętrzna warstwa z LDPE jest elastyczna, śliska i gładka. Ułatwia to przepływ powietrza i czyszczenie oraz zapobiega osiadaniu kurzu. Zewnętrzna warstwa z HDPE jest odporna na uszkodzenia i karbowana, co ułatwia formowanie. Dodatkowym atutem tych rur jest dodatek jonów srebra, które chronią przed rozwojem bakterii i grzybów pleśniowych.
Kanały owalne
Rury o przekroju owalnym są stosowane tam, gdzie tradycyjne rury mogłyby nadmiernie obniżyć wysokość pomieszczenia. Nadają się znakomicie do rozprowadzenia przewodów wentylacyjnych pomiędzy stropem a podwieszanym sufitem.
Najczęstsze błędy przy realizacji systemów wentylacyjnych
Zarówno systemy wentylacji grawitacyjnej, jak i mechanicznej lub rekuperacji muszą być prawidłowo zaplanowane na podstawie obliczonego bilansu potrzeb. Wszelkie odstępstwa od projektu mogą powodować niewydolność wentylacji i generować koszty w postaci wyższych kosztów ogrzewania lub wydatków na osuszenie i odgrzybienie budynku. Częstym błędem przy wyborze rur wentylacyjnych jest kierowanie się ich niską ceną. Niska cena oznacza przede wszystkim niską jakość. Rury zbyt cienkie i wykonane z materiałów o mniejszej wytrzymałości mogą doprowadzić do konieczności wymiany całej instalacji i wysokich kosztów związanych z remontem budynku. Błędy pojawiają się również na etapie montażu. Chromowane rury spiro są odporne na korozję, ale nie wolno zapominać o zabezpieczeniu krawędzi rur po przycinaniu. Wszelkie dodatkowe załamania profili kanałów wentylacyjnych stwarzają dodatkowy opór dla powietrza i zmniejszają skuteczność wentylacji. Zaniedbania w izolacji termicznej rur mogą skutkować skraplaniem się pary wodnej w instalacji. Konieczne jest więc fachowe doradztwo przy zakupie elementów instalacji oraz podczas montażu.